Ենթակա, նախադասության երկու գլխավոր անդամներից մեկն է։ Ենթական ցույց է տալիս, թե ով կամ ինչն է կատարում գործողությունը։ Ենթական նախադասության այն անդամն է, որին ստորոգումով վերագրվում է որևէ հատկանիշ։ Հայերենում ենթական դրվում է ուղղական հոլովով։ Ենթական պատասխանում է ո՞վ, ովքե՞ր, ինչ, ինչեր հարցերին։ Հայերենում ենթական արտահայտվում է՝
գոյականով
ածականով
թվականով
դերանունով
դերբայով:
Ենթական արտահայտվում է`
Գոյականով, որը կարող է լինել անձ, իր, երևույթ, հասկացություն և այլն։
Օրինակ՝ Վրնջում էին ձիերը մետաղաձայն և երկարածոր (Ակսել Բակունց)։
Օդը մաքուր է, արցունքի պես ջինջ:
Ընկերները սպասում էին նրա վերադարձին:
Այն բոլոր դերանուններով, որոնք մատնացույց են անում անձ կամ իր։
Օրինակ՝ Ե՛վ դժբախտ է նա, և՛ մեռած, ով երգ չի հասկանում, չի սիրում (Ավետիք Իսահակյան)։
Բոլորը հավաքվել էին եկեղեցու բակում
Ածականով, այսինքն` ածականը պետք է պարտադիր հոդ ստանա և գործածվի գոյականաբար.
Օրինակ՝ Գեղեցիկը միշտ գնահատվում է:
Դժբախտը վերջ տվեց կյանքին:
Թվականով`
Օրինակ՝ Ներկաներից հինգը պատասխանեցին անմիջապես, իսկ երկուսը մի փոքր ուշ։
Քսանը տասի կրկնապատիկն է:
Բայի անդեմ ձևերով` անորոշ, ենթակայական և հարակատար դերբայներով.
ա) անորոշ դերբայով․
օրինակ՝ Աղոթելը նրա միակ մխիթարությունն էր այդ ծանր պահին։
բ) ենթակայական դերբայով․
օրինակ՝ Պտուղդ քաղող չկա, մասրենի՛, սարի՛ մասրենի (Համո Սահյան)։
գ) հարակատար դերբայով․
օրինակ՝ Քնածը այդպես էլ չիմացավ մեր դուրս գնալը։
- Բառակապակցությամբ`
Օրինակ՝ Սերը քանդելը եկեղեցի քանդելուց վատ է (ժող.):
Նախադասությունը կարող է ունենալ նաև բազմակի ենթականեր։ Օրինակ՝ Նրա ծանր հառաչանքները, ողբը, հեծկլտանքը կտրատում էին սիրտս։
Երգը, պարը, ուրախությունը նրանից անպակաս էին
Առաջադրանքներ:
1.Կետերը փոխարինի՛ր փակագծում տրված հարցին պատասխանող բառերով (ենթականերով):
Օրինակ`
….մուտքից դուրս եկավ( ո՞վ)- Ոստիկանը դուրս եկավ:
Հանկարծ հայտնվեց: (ո՞վ) — Աշակերտը հայտնվեց:
Ուրեմն կատարվե՞ց: (ի՞նչը) — Երազանքը կատարվեց:
Այստեղից չի լսվի: (ի՞նչը) — Աղմուկը չի լսվի:
Հևասպառ սարն էր բարձրանում: (ո՞վ) — Հովիվը բարձրանում էր:
2. Կազմել նախադասություններ, որոնցում ենթակաները արտահայտված լինեն գոյականով, ածականով, թվականով, դերանունով, դերբայով:
Գոյականով: Աղմկելով կռվում էին շները ուտելիքի համար:
Ածականով: Խելացին օգնում էր մնացած երեխաներին:
Թվականով: Գժանոցի հիվանդներից մեկը փորձեց գիշերը փախչել, սակայն չստացվեց:
Դերանունով: Այդքան շատ մարդկանց քանակից ես սկսեցի վատ զգալ:
Դերբայով:
Մարի Աղաբեկյան 